Operat Wodnoprawny stanowi dokumentacja techniczna, która dołączana jest do wniosku o wydanie pozwolenia wodnoprawnego na:
- szczególne korzystanie z wód;
- regulację wód oraz zmianę ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód, mającą wpływ na warunki przepływu wody;
- wykonanie urządzeń wodnych;
- rolnicze wykorzystanie ścieków, w zakresie nieobjętym zwykłym korzystaniem z wód;
- długotrwałe obniżenie poziomu zwierciadła wody podziemnej;
- piętrzenie wody podziemnej;
- gromadzenie ścieków oraz odpadów w obrębie obszarów górniczych utworzonych dla wód leczniczych;
- odwodnienie obiektów lub wykopów budowlanych oraz zakładów górniczych;
- wprowadzanie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów;
- wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych, będących własnością innych podmiotów, ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego (określone w przepisach wydanych na podstawie art. 45a ust. 1.);
- gromadzenie ścieków, a także innych materiałów, prowadzenie odzysku lub unieszkodliwianie odpadów;
- wznoszenie obiektów budowlanych oraz wykonywanie innych robót;
- wydobywanie kamienia, żwiru, piasku, innych materiałów oraz ich składowanie.
Zgodnie z Ustawą Prawo Wodne z dn. 18 lipca 2001 r. (Dz. U. 2001, Nr 115, poz. 1229) operat sporządza się w formie opisowej i graficznej.
Część opisowa operatu zawiera:
- oznaczenie zakładu ubiegającego się o wydanie pozwolenia, jego siedziby i adresu;
- wyszczególnienie:
- celu i zakresu zamierzonego korzystania z wód,
- rodzaju urządzeń pomiarowych oraz znaków żeglugowych,
- stanu prawnego nieruchomości usytuowanych w zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub planowanych do wykonania urządzeń wodnych, z podaniem siedzib i adresów ich właścicieli,
- obowiązków ubiegającego się o wydanie pozwolenia w stosunku do osób trzecich;
- charakterystykę wód objętych pozwoleniem wodnoprawnym;
- ustalenia wynikające z warunków korzystania z wód regionu wodnego;
- określenie wpływu gospodarki wodnej zakładu na wody powierzchniowe oraz podziemne;
- planowany okres rozruchu i sposób postępowania w przypadku rozruchu, zatrzymania działalności bądź wystąpienia awarii lub uszkodzenia urządzeń pomiarowych oraz rozmiar, warunki korzystania z wód i urządzeń wodnych w tych sytuacjach;
- informację o formach ochrony przyrody utworzonych lub ustanowionych na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, występujących w zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub planowanych do wykonania urządzeń wodnych.
Część graficzna operatu zawiera:
- plan urządzeń wodnych i zasięg oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub planowanych do wykonania urządzeń wodnych, z oznaczeniem nieruchomości wraz z ich powierzchnią, naniesiony na mapę sytuacyjno-wysokościową terenu;
- zasadnicze przekroje podłużne i poprzeczne urządzeń wodnych oraz koryt wody płynącej w zasięgu oddziaływania tych urządzeń;
- schemat rozmieszczenia urządzeń pomiarowych oraz znaków żeglugowych;
- schemat funkcjonalny lub technologiczny urządzeń wodnych.
Do uzyskania operatu wodnoprawnego zobligowane są przedsiębiorstwa:
- przemysłu energetycznego,
- przemysłu chemicznego,
- przemysłu mineralnego,
- przemysłu związanego z rolnictwem i hodowlą,
- przemysłu budowlanego (m.in. budowy dróg),
- hutnictwa i przemysłu metalurgicznego,
- gospodarki odpadami,
- gospodarki wodnej,
a także wszystkie inne, które ze względu na swoją działalność podlegają przepisom związanym z korzystaniem z wód tj. Ustawom: Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. 2001 Nr 62 poz. 627) i Prawo Wodne (Dz. U. 2001, Nr 115, poz. 1229).