Budowa i zastosowanieJózef Suchoń
Gliwice 2012, s. 1-331 ISBN 978-83-60708-65-1cena: 80 zł 40 zł
W ciągu ostatniego dwudziestolecia miał miejsce olbrzymi wzrost wydobycia węgla kamiennego w świecie. Tylko w okresie dziewięciu lat, tj. od 2000 do 2008 roku globalne wydobycie węgla wzrosło z poziomu 3641 do 5850 mln ton, czyli o 62%, a przewiduje się, że do 2030 roku wzrośnie ono o około 2,5 razy [94].
Rosnące zapotrzebowanie na ten nośnik energetyczny nastąpiło głównie w Chinach (wzrost o 124%), Indiach, Rosji oraz innych krajach, które weszły na drogę przyśpieszonego rozwoju. To wielkie zapotrzebowanie na węgiel spowodowało bardzo dynamiczny rozwój maszyn górniczych, który umożliwił uzyskanie rekordowego wydobycia ze ściany na poziomie 50 000 t/d. Rozwojowi parametrów technicznych maszyn i urządzeń ścianowych kompleksów wydobywczych towarzyszył jednocześnie ich rozwój w zakresie trwałości, niezawodności i bezpieczeństwa pracy.
Podstawowym elementem każdego kompleksu ścianowego integrującym pracę wszystkich jego elementów jest przenośnik zgrzebłowy. Ostatnie opracowanie monograficzne poświęcone zagadnieniom konstrukcyjnym i teoretyczno-badawczym wspomnianych maszyn transportowych ukazało się w 1983 r. Bardzo wysokie i systematycznie rosnące wymagania techniczne stawiane przez kopalnie producentom przenośników zgrzebłowych spowodowały, że od tego czasu gruntownym zmianom uległy rozwiązania konstrukcyjne i technologie wykonania wszystkich ich istotnych elementów i zespołów. Duży postęp nastąpił również w zakresie teorii i badań tych przenośników. Dzięki tym działaniom stosowane są już w świecie ścianowe przenośniki zgrzebłowe o wydajności obliczeniowej 5 500 t/h z rynnami o szerokości 1342 mm, zdolne do przetransportowania 20 mln ton węgla. Maksymalna długość przenośnika to obecnie 549 m [3], zaś maksymalna zainstalowana moc wynosi 3 x 1800 kW. Stosowane są też już dwupasmowe centralne cięgna łańcuchowe 2 x 60 x 181/297 o wytrzymałości 2 x 4800 kN, natomiast maksymalna prędkość cięgna osiągnęła 2,29 m/s.
Podane maksymalne wartości głównych parametrów technicznych górniczych przenośników zgrzebłowych świadczą o skali dokonanego postępu technicznego. Postęp ten byłby niemożliwy do zrealizowanie bez szeroko prowadzonych prac badawczych przez producentów, uczelnie i odpowiednie instytucje naukowo-badawcze w krajach o najbardziej rozwiniętym przemyśle maszyn górniczych, w tym także w Polsce.
Wszechstronna i najnowsza wiedza z tego zakresu jest obecnie niezbędna kadrze inżynierskiej pracującej w górnictwie, konstruktorom i producentom przenośników, pracownikom i studentom wydziałów górniczych wyższych uczelni oraz pracownikom górniczych instytutów naukowo-badawczych. Szczegółowa znajomość budowy i mechaniki przenośników zgrzebłowych potrzebna też będzie w najbliższych latach do już rozpoczętego w świecie procesu tworzenia bezobsługowych ścian wydobywczych, w których praca przenośnika, podobnie jak i innych elementów kompleksu ścianowego będzie sterowana automatycznie z uwzględnieniem wydajności urabiania, położenia kombajnu w ścianie, współpracy z obudową zmechanizowaną itp.
W niniejszej monografii przedstawiono ogólną budowę elementów i zespołów nowoczesnych przenośników zgrzebłowych stosowanych w podziemnym górnictwie węglowym. Opisano ich podstawowe cechy konstrukcyjne i użytkowe, którymi powinny się charakteryzować, aby mogły one prawidłowo spełniać swoje zadania w różnych zastosowaniach górniczych.
Zgromadzone przez Autora materiały informacyjne zawarte w monografii pochodzą z różnych źródeł. Są nimi materiały reklamowe i informacyjne czołowych w świecie producentów górniczych przenośników zgrzebłowych i ich poddostawców, różnego rodzaju publikacje, materiały i informacje pozyskane z kopalń oraz wiadomości własne uzyskane w trakcie wieloletniej pracy naukowej w Instytucie Mechanizacji Górnictwa Politechniki Śląskiej, zawodowej w RMF „RYFAMA”, a także uzyskane w wyniku współpracy z polskimi kopalniami węgla kamiennego.
Aby wszystkim zainteresowanym problematyką przenośników zgrzebłowych przekazać minimum niezbędnej wiedzy przewidziana jest oprócz niniejszej druga książka, pt. „Górnicze przenośniki zgrzebłowe – teoria, badania, eksploatacja”.
Autor pragnie wyrazić serdeczne podziękowanie Dyrekcji ITG KOMAG i Redaktorowi Technicznemu tej instytucji za udzieloną pomoc związaną z wydaniem książki.
Szczególne podziękowania należą się Recenzentom za wnikliwe uwagi, których uwzględnienie niewątpliwie odbyło się z korzyścią dla tej publikacji.